Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013

     
           
   « Η ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ, Η ΤΑΧΥΤΑΤΗ
    ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΩΣ ΜΙΑ
    ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ.»   

                           

Εισαγωγή

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια δημογραφική μετακίνηση του πληθυσμού η οποία έχει
συσχετιστεί με διάφορους παράγοντες. Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, η μόρφωση, η
ευκολότερη πρόσβαση στις παροχές υγείας έχουν συμβάλει στην παράταση του προσδόκιμου
επιβίωσης, το οποίο σε συνδυασμό με τη μείωση του ποσοστού των γεννήσεων, έχει οδηγήσει σε μια βαθμιαία γήρανση του πληθυσμού. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες έχει παρατηρηθεί μία δημογραφική μετάβαση ως προς την αύξηση των υπερηλίκων (oldest old) ,σύμφωνα με την οποία από το 1950 έως το 2050 ο αριθμός των ατόμων άνω των 80 ετών αναμένεται να αυξηθεί από 14.5 εκατ. σε 394,7 εκατ.. 1
Η αστικοποίηση και η εκβιομηχάνιση σε συνδυασμό με την ραγδαία γήρανση του πληθυσμού
έχουν οδηγήσει σε επιδημιολογική μετάβαση, που χαρακτηρίζεται από μια γενικευμένη αύξηση του επιπολασμού των χρόνιων παθήσεων και των συνεπειών τους. Η εκβιομηχάνιση έχει συμβάλει στη μετάβαση αυτή επιφέροντας σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής,  όπως η αυξημένη κατανάλωση καπνού, η ανθυγιεινή διατροφή και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα,οι οποίοι αποτελούν σημαντικά αίτια χρόνιων παθήσεων. Η γήρανση του πληθυσμού έχει ενισχύσει
τη μετάβαση περαιτέρω αφού η αυξημένη διάρκεια ζωής μεταφράζεται σε παρατεταμένη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου χρόνιων ασθενειών. Επιπλέον η αύξηση του μέσου όρου ζωής στις αναπτυγμένες και κυρίως στις υπό ανάπτυξη χώρες, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης και των παθήσεων της τρίτης ηλικίας, συμπεριλαμβανομένης και της άνοιας. Η άνοια είναι ένα σύνδρομο το οποίο εκδηλώνεται με έκπτωση της μνήμης, δυσκολία στη
συγκέντρωση και οργάνωση της σκέψης, συχνά με απότομη και επιθετική συμπεριφορά και τέλος με σημαντική μείωση της ικανότητας στην εκτέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το ντύσιμο, το φαγητό, την προσωπική υγιεινή καθώς και δραστηριότητες τουαλέτας. Η άνοια, που εμφανίζεται συχνότερα με τη Νόσο Αλτσχάιμερ (60% του συνόλου ^4) προσβάλει συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, παρότι δεν αποτελεί φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας της γήρανσης. Σύμφωνα με την έκθεση του ΠΟΥ και τηςΔιεθνούς Οργάνωσης για τη Νόσο Αλτσχάιμερ του 2012 υπολογίζεται ότι σε άτομα 60 ετών και άνω το ποσοστό εμφάνισης της νόσου είναι 4.7% .
 Γεγονός που υποδηλώνει ότι 35.6εκατ. άνθρωποι πάσχουν αυτή την στιγμή από άνοια, αριθμός που προβλέπεται να διπλασιάζεται κάθε 20 χρόνια. Αν το μεταφράσουμε αυτό σε νούμερα, θα φτάσει τα 65.7 εκατ. έως το 2030 και έως 115.4 εκατ. μέχρι το 2050.Η άνοια επίσης μπορεί να προκληθεί και από άλλες αιτίες, όπως τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, το AIDS, διάφορες
εγκεφαλίτιδες κ.α Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις από αυτές τις δημογραφικές αλλαγές προκαλούν συνέπειες στο σύνολο του τομέα της ψυχικής υγείας, καθώς και επιβάρυνση της κοινότητας και του συστήματος άτυπης φροντίδας από τους συγγενείς και φίλους. Θα πρέπει λοιπόν αυτή τη δημογραφική μετάβαση να τη δούμε όχι μόνο ως μία νέα πρόκληση, αλλά και ως  πιθανή ευκαιρία για την ανάπτυξη νέων ή την βελτίωση ήδη υπαρχόντων δικτύων υποστήριξης και κοινωνικής επανένταξης των ανοικών ασθενών.εκατ. άνθρωποι πάσχουν αυτή την στιγμή από άνοια, αριθμός που προβλέπεται να διπλασιάζεται κάθε 20 χρόνια. Αν το μεταφράσουμε αυτό σε νούμερα, θα φτάσει τα 65.7 εκατ. έως το 2030 και έως 115.4 εκατ. μέχρι το 2050.Η άνοια επίσης μπορεί να προκληθεί και από άλλες αιτίες, όπως τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, το AIDS, διάφορες εγκεφαλίτιδες κ.α Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις από αυτές τις δημογραφικές αλλαγές προκαλούν συνέπειες στο σύνολο του τομέα της ψυχικής υγείας, καθώς και επιβάρυνση της κοινότητας και του συστήματος άτυπης φροντίδας από τους συγγενείς και φίλους. Θα πρέπει λοιπόν αυτή τη δημογραφική μετάβαση να τη δούμε όχι μόνο ως μία νέα πρόκληση, αλλά και ως πιθανή ευκαιρία για την ανάπτυξη νέων ή την βελτίωση ήδη υπαρχόντων δικτύων υποστήριξης και κοινωνικής επανένταξης των ανοικών ασθενών.

ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ
Η σπουδαιότητα ανάπτυξης Κέντρου Ημέρας για Ανοικούς Ασθενείς
Τον Απρίλιο του 2002 κατά την Δεύτερη Παγκόσμια Συνέλευση για την Γήρανση ορίστηκε
το Σχέδιο Δράσης της Μαδρίτης για τον χειρισμό του θέματος γήρανσης του πληθυσμού, το οποίο επικεντρώνεται σε τρείς τομείς προτεραιότητας: στα ηλικιωμένα άτομα και στην ανάπτυξη, την προώθηση της υγείας και της ευημερίας των ατόμων μεγάλης ηλικίας και στην εξασφάλιση υποστηρικτικού περιβάλλοντος για αυτά. Ουσιαστικά σκοπός αυτής της Δράσης ήταν η ώθηση των διαφόρων κυβερνήσεων, των μη-κυβερνητικών οργανώσεων αλλά και άλλων φορέων στο να αναπροσανατολίσουν τον τρόπο που αντιλαμβάνονται την κοινωνία, καθώς και τον τρόπο που αλληλεπιδρούν και την φροντίδα που παρέχουν στους μεγαλύτερης ηλικίας πολίτες τους. Το Σχέδιο Δράσης της Μαδρίτης αποτελεί έτσι την πρώτη προσπάθεια στο να συνδέσουν οι Κυβερνήσεις ζητήματα της γήρανσης του πληθυσμού με τα άλλα σχέδια κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με εξέχουσες αυτές που έχουν συμφωνηθεί στις διασκέψεις κορυφής των Ηνωμένων Εθνών την τελευταία δεκαετία. Μέρος της ευρύτερης προσπάθειας διαχείρισης του ζητήματος της γήρανσης του πληθυσμού αποτελεί και η ίδρυση των Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας για άτομα με άνοια. Στην Ελλάδα μετά την ίδρυση της Ελληνικής εταιρίας Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών το 1995, η οποία αποτελεί μη κερδοσκοπική εταιρία, το 2007 ιδρύθηκε η Πρώτη Μονάδα αντιμετώπισης προβλημάτων της Νόσου Alzheimer και χρηματοδοτήθηκε από το 3οΚοινοτικό Πλαίσιο καθώς και από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.Αρκετά αργότερα ορίστηκε επίσημα από το Κράτος η ίδρυση και ο τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας των Κέντρων Ημέρας για άτομα με ψυχικές διαταραχές και τα οποία συνεπικουρούν τις υπόλοιπες μονάδες Ψυχικής Υγείας. Η άνοια αποτελεί ένα πολυδιάστατο πρόβλημα που έχει αντίκτυπο πέρα από τον ίδιο τον πάσχοντα, στους συγγενείς – φροντιστές του καθώς και στα οικονομικά αυτών αλλά και του ίδιου του κράτους. Υπάρχουν σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα που συνδέονται με την άνοια όσων αφορά το άμεσο κόστος της ιατρικής και κοινωνικής περίθαλψης αλλά και με το κόστος της παραδοσιακής άτυπης φροντίδας. Επιπλέον, η σωματική, ψυχολογική και οικονομική πίεση μπορεί να προκαλέσουν μεγάλο άγχος στην οικογένεια του ασθενούς, γεγονός που έχει αντίκτυπο και στον ίδιο τον πάσχοντα. Εξαιτίας της φύσης της ασθένειας, λόγω του ότι οι περισσότερες μορφές της άνοιας δεν είναι ιάσιμες, η θεραπευτική παρέμβαση στοχεύει στην προσφορά ολοκληρωμένης φροντίδας. Η έγκαιρη διάγνωσή αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για την μετέπειτα πορεία της νόσου, καθώς κάνει πολύ αποτελεσματικότερη τη διαχείρισή της και από τον ίδιο τον ασθενή, αλλά και από το περιβάλλον του . Οι σύγχρονες προσεγγίσεις εστιάζουν στις ανάγκες των ίδιων των ασθενών, βοηθώντας τους να διατηρήσουν τη γνωστική λειτουργία, την ικανότητα να εκτελούν καθημερινές εργασίες και την ποιότητα ζωής για όσο το δυνατό περισσότερο. Τα τελευταία χρόνια μια σειρά από παρεμβάσεις για την φροντίδα των ανοικών ασθενών έχουν αναπτυχθεί, πολλές από τις οποίες βασίζονται στην επικοινωνία και στις αλληλεπιδράσεις που λαμβάνουν χώρα μεταξύ των ασθενών και των φροντιστών τους. Επίσης άλλες δράσεις στοχεύουν σε παρεμβάσεις στο περιβάλλον του ασθενούς καθώς και στην αισθητηριακή διέγερση. Τα Κέντρα Ημέρας στοχεύουν στην δημιουργία κατάλληλων δομών, υπηρεσιών καισυνθηκών που βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών με άνοια αλλά και των περιθαλπόντων τους, επιπλέον υποστηρίζουν ερευνητικές δράσεις που έχουν ως στόχο την έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας. Σύμφωνα με έρευνες οι διάφορες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις , όπως η εξάσκηση των δεξιοτήτων, η κοινωνική αλληλεπίδραση και η θετική ενίσχυση της ψυχολογίας βοηθά κλιμακωτά στην ανάκτηση της λειτουργικής ανεξαρτησίας, στην βελτίωση της διάθεσης και στην άμβλυνση συμπεριφορών όπως η επιθετικότητα και η ταραχή των πασχόντων από άνοια. ^ Σημαντική βελτίωση έχει παρατηρηθεί και στην αντοχή και τον ψυχισμό των περιθαλπόντων, όπου σύμφωνα με μελέτες οι συγγενείς που έκαναν χρήση υπηρεσιών, όπως τα Κέντρα Ημέρας, διατήρησαν τα άτομα που είχαν υπό την φροντίδα τους ενταγμένα στην κοινότητα και οι ίδιοι βίωναν το πρόβλημα με λιγότερη ένταση και άγχος, όχι μόνο λόγω του ότι ήταν περισσότερο ενημερωμένοι για την Νόσο, αλλά και λόγω του ότι κέρδιζαν μέσα στην μέρα τους ελεύθερο χρόνο όσο λάμβαναν χώρα οι παρεμβάσεις στο Κέντρο.
Συνοψίζοντας τους στόχους λειτουργίας ενός Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας θα μπορούσαμε για ευκολότερη κατανόηση να τους χωρίσουμε σε τρείς άξονες. Ο πρώτος άξονας αφορά στον ίδιο τον ασθενή και περιλαμβάνει την εκτίμηση των αναγκών του και την μετέπειτα χρήση εξατομικευμένων προγραμμάτων δράσης για την φροντίδα και αποκατάστασή του, όπως για παράδειγμα την εκπαίδευση του στις κοινωνικές και ατομικές δεξιότητες καθώς και τις θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως τις φυσικοθεραπείες και λογοθεραπείες. Ο δεύτερος άξονας απευθύνεται στο περιβάλλον του ασθενούς και περιλαμβάνει την ενημέρωση και ψυχολογική υποστήριξη των περιθαλπόντων και των οικογενειών τους. Τέλος, ως τρίτος άξονας μπορεί να θεωρηθεί κάθε πράξη του Κέντρου προς τρίτους και περιλαμβάνει προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινότητας για την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και του κοινωνικού στίγματος που σχετίζονται με τις ψυχικές διαταραχές, περιλαμβάνει επίσης την υποστήριξη της έρευνας καθώς και την εισαγωγή στην χώρα μας νέων θεραπευτικών μεθόδων.
Έτσι σύμφωνα με όσα παρατέθηκαν παραπάνω κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική η ύπαρξη τωνΚέντρων Ημέρας για ανοικούς ασθενείς καθώς συνδράμουν πολύπλευρα στην αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκαλούνται από την ασθένεια και την αντιμετωπίζουν ως σύνθετο πρόβλημα που επιδέχεται συνδυασμό λύσεων.


        .....Απόσπασμα από εργασία για το Msc Διοίκηση Μονάδων Υγείας.ΕΑΠ
                                            Δάφνη Πατσιάλα -  Κοινωνιολόγος.      
                                                                                                         

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου